In 1971, ruim tien jaar na de dood van Billie Holiday, besloot de Amerikaanse journalist Linda Lipnack Kuehl een diepgravende biografie te gaan schrijven over de door haar bewonderde jazzzangeres. Kuehl ging grondig te werk: in de loop der jaren legde ze audio-interviews af met bijna tweehonderd mensen die Holiday hadden gekend. Met sommigen ontwikkelde ze een persoonlijke band, er gingen zelfs geruchten over een affaire met Count Basie. Maar Kuehl kon haar boek niet voltooien: in 1978 werd ze dood aangetroffen op een stoep in Washington D.C. Ze was 38 jaar en zou uit het raam van haar hotelkamer zijn gesprongen. Haar familie vermoedde echter vuil spel: Kuehl zou zijn bedreigd vanwege haar omgang met Basie en allerlei gevoelige zaken die ze in haar boek wilde beschrijven.
De zaak werd nooit opgelost, maar van al dat interviewmateriaal werd gelukkig toch nog iets moois gemaakt. In 2019 verscheen de documentaire Billie (op 4 juli in Het uur van de wolf te zien als De uitgesproken stem van Billie Holiday), waarvoor Kuehls bandopnames als basis hebben gediend. Het resultaat is een fascinerend, zeldzaam openhartig portret van de zangeres, wier talent, charisma en bravoure samengingen met een akelig destructieve levensstijl, vol drank, drugs en monsterlijke mannen. Hoe ze precies aan die duistere neigingen kwam, mag de kijker zelf invullen. Was Holiday een psychopaat, zoals een psychiater die haar onderzocht beweert? Een seksverslaafde masochist, zoals meerdere mannen die haar (intiem) kenden volhouden? Of was ze toch vooral een slachtoffer – van verwaarlozing, tehuizen, misbruik als kind, stelselmatig racisme, uitbuiting, een hardvochtige klopjacht van de FBI?
De filmmakers hebben er duidelijk hun ideeën over, maar vermijden een al te correct of simplistisch beeld, door al die verschillende stemmen gewoon naast elkaar te laten bestaan. Billie Holiday was uiterst begaafd, complex en tragisch, dat staat vast, maar wat haar nu precies dreef? Het mag een raadsel blijven. Wel zo verfrissend.