Salvator Mundi is met 450 miljoen dollar verreweg het duurst verkochte kunstwerk ooit. Maar is het een echte Leonardo da Vinci? Daarover zijn de meningen verdeeld.
Kunstkenner A: ‘Er bestaan zo’n vijftien werken van Leonardo da Vinci, een kunstenaar met een uitvoerig gedocumenteerd oeuvre. En dan zou er in 2005 zomaar eentje zijn opgedoken op een veiling in New Orleans?’
Kunstkenner B: ‘De wonderen zijn de wereld nog niet uit.’
A: ‘De eigendomshistorie van dit paneel is één groot vraagteken!’
B: ‘Kan zijn, maar dat zegt niet dat het géén Leonardo is.‘
A: ‘Het werk is zwaar beschadigd en door de jaren heen ingrijpend gerestaureerd. Wat overbleef is een samenraapsel van toevoegingen van verschillende schilders. Het onderste, oudste gedeelte voelt juist het minst Leonardo terwijl het bovenste, zwaar gerestaureerde gedeelte juist méér “Leonardo” voelt dan Leonardo ooit schilderde. En die breuk in het paneel – zou de perfectionist Da Vinci ooit een stuk hout hebben gekozen met zo’n enorme knoest?’
B: ‘Kijk nou eens goed naar de lippen: bij de mondhoek gaat zijn onderlip haast onwaarneembaar over in zijn bovenlip, precies zoals bij de Mona Lisa!’
A: ‘Ja, en zijn ogen staan niet op gelijke hoogte, de anatomie van zijn middelvinger klopt niet en zijn krulharen zijn veel te schematisch. En Da Vinci die een glazen bol schildert zonder enige optische vervorming? Geloof je het zelf?’
B: ‘Salvator Mundi is een schilderij dat je in levenden lijve moet ervaren. Als je ervoor staat vóél je het mystieke, het bezielde ervan. Die “aanwezigheid” valt niet na te bootsen. Dat kan alleen Leonardo.’
Een Da Vinci of niet, een kleine groep mensen werd lachend rijk van de tamtam rond Salvator Mundi. De documentaire The Lost Leonardo (2021) van Andreas Koefoed reconstrueert het schimmige en bizarre transactieverhaal: hoe een schilderij eerst voor $1175, toen voor $83 miljoen, toen voor $127 miljoen en uiteindelijk $450 miljoen van eigenaar wisselde. Illustere figuren als zakenman Yves Bouvier, oligarch Dmitry Rybolovlev en kroonprins Mohammed bin Salman gebruikten het portret van Christus respectievelijk voor oplichterij, het veiligstellen van een fortuin en het oppompen van de reputatie van Saoedi-Arabië.