Fleishman Is in Trouble: meesterlijke miniserie op Disney+

‘Zet eerst je eigen zuurstofmasker op, help daarna je kinderen.’ In een vliegtuig klinkt dit voorschrift logisch, verstandig zelfs. Uit de mond van Rachel Fleishman (Claire Danes), de ex-vrouw van Toby Fleishman (Jesse Eisenberg), de hoofdpersoon van de miniserie Fleishman Is in Trouble, klinken de woorden egoïstisch en hol. Zeker aangezien Rachel even daarvoor hun twee kinderen van elf en negen jaar in de vroege ochtenduren bij de slapende Toby heeft gedumpt, zonder hem hierover in te lichten. Er is een plekje vrijgekomen in het exclusieve yogaoord waar ze al langer op aasde, dus heeft ze halsoverkop haar tas gepakt. ‘De kinderen zijn nu bij jou. FYI,’ deelt ze Toby mee via een spraakbericht.

‘Wat als ik dit bericht niet had gehoord? Of midden in de nacht door het ziekenhuis was opgeroepen?’ vraagt Toby haar boos aan de telefoon, terwijl hij ondertussen schone kleren zoekt zodat hij ontbijt kan maken voor de kinderen die plotseling, één dag eerder dan afgesproken, al bij hem thuis zijn. ‘Dat is niet gebeurd, toch? Goed nieuws,’ antwoordt Rachel koeltjes.

‘Ik heb plannen vanavond,’ sputtert Tony. ‘Het is één nacht. Bel Mona maar,’ kaatst Rachel, inmiddels geïrriteerd, terug. ‘Ik wil bij ze zijn als ik ze heb’, zegt Toby. ‘En ze niet achterlaten bij een oppas. Dat is iets wat jij zou doen.’

De achtdelige miniserie is nog geen vijf minuten bezig, maar het mag duidelijk zijn: Rachel is degene die tekortschiet. Een vrouw die, zo zien we in flashbacks naar hun huwelijk, haar carrière boven haar gezin stelt. Die de goedkeuring van de andere moeders aan de Upper East Side van Manhattan belangrijker vindt dan de gevoelens van haar echtgenoot. Die als succesvol theateragent van Broadway-sterren neerkijkt op zijn baan – Toby is arts, een beroep dat weinig aanzien geniet in de Upper East Side, waar iemand in een middag soms miljoenen verdient.

Als we Toby ontmoeten staat hij nog te tollen van hun breuk. Hij heeft net het dure, stijlvolle appartement dat hij deelde met Rachel en de kinderen – een woning die hij veel te extravagant vond, laat dat duidelijk zijn – verruild voor een bescheiden flatje een paar straten verderop, waar het plafond vol vochtplekken zit en troosteloze lamellen voor het raam hangen. Elke dag wordt hij er weer verbaasd alleen wakker.

Tegelijkertijd is Toby voor het eerst in jaren vrijgezel en blijkt hij – een man van middelbare leeftijd op een datingapp – mateloos populair te zijn bij de vrouwen van Manhattan. Jong, oud, allemaal lijken ze hem te willen. ‘En dan te bedenken dat er tijden waren waarin ik niet eens oogcontact kon krijgen,’ zegt hij tegen Libby (Lizzy Caplan) en Seth (Adam Brody), twee vrienden uit zijn studententijd die hij jaren niet heeft gezien – Rachel ‘mocht ze niet’ – en nu weer opgezocht heeft.

Maar dan wordt zijn eerste vrije zomer ruw verstoord als zijn ‘egoïstische ex’ Rachel van de radar verdwijnt en wekenlang niets meer van zich laat horen. Wanneer ze zelfs niet reageert op de berichtjes van hun oudste kind vragen zijn vrienden of Toby zich geen zorgen om haar maakt. Wat als er iets is gebeurd? Maar Toby lijkt niet verrast. Zo is Rachel.

Eigen zuurstofmasker eerst.

Maar is dat wel echt zo?

Fleishman Is in Trouble speelt, net als het succesvolle boek van Taffy Brodesser-Akner waarop de serie is gebaseerd, met het perspectief. De eerste afleveringen lijken Toby's verhaal te vertellen tot er plots een andere kant belicht wordt en je je begint af te vragen of Toby eigenlijk wel de Fleishman is die in de problemen zit.

Dat je daar zo lang niet eens aan twijfelt – gewend als we zijn om de wereld vanuit een mannelijk perspectief te bekijken – is bijna schokkend. Ook omdat Toby’s verhaal wordt verteld door Libby, de vriendin van vroeger die hij nu weer heeft opgezocht. Een vrouw die, zo blijkt gaandeweg, zelf wellicht dieper in de problemen zit dan Toby.

Dat Brodesser-Akner, die haar roman zelf bewerkte voor deze serie, deze vorm koos is te herleiden tot een crisis die ze zelf doormaakte, vertelde ze in het programma Fresh Air van NPR. In de jaren tien was Brodesser-Akner vooral bekend vanwege haar onthullende interviews voor mannenblad GQ en het magazine van The New York Times. Bekende Hollywoodacteurs legden hun ziel en zaligheid bloot en vertelden haar alles over hun leven, hun verleden, hun worstelingen en vaak ook over hun scheidingen. ‘Hun verhalen boeiden me mateloos, tot ik me op een gegeven moment begon af te vragen wat de vrouwen – ik interviewde voor GQ voornamelijk mannen – in hun leven zouden vertellen? Wat de andere mensen in hun leven zouden vertellen? Fleishman komt voort uit deze crisis en de wetenschap dat je nooit het hele verhaal zult kennen.’

Nu komt Brodesser-Akner met Fleishman Is in Trouble een heel eind. Want uiteindelijk gaat het geheel veel dieper dan een toch al onvermijdelijke scheiding van twee mensen die verschillende dingen wilden en een man die probeert zijn leven weer op te pakken. Toby’s kant van het verhaal is eerder een Trojaans paard, een manier om de crisissen te belichten die de vrouwen in zijn leven doormaken. Uiteindelijk gaat de serie over de vrijwel onmogelijke combinatie van ambitie en moederschap, over verwachtingen, hoop en de onvermijdelijke teleurstellingen die bij het leven horen. Over postnatale depressie, onmacht en de controle kwijtraken.

Eigen zuurstofmasker eerst. Aan het einde van de acht afleveringen klinken Rachels woorden opeens niet meer hol, maar verstandig. Wat een verandering van perspectief al niet kan doen.