Nagenoeg alles klopt in verbluffende miniserie met Andrew Scott als gedroomde Tom Ripley

‘Hij vond het afschuwelijk weer zichzelf te moeten worden, zoals hij het ook afschuwelijk gevonden zou hebben een oud sjofel pak aan te trekken, een ongeperst pak vol vetvlekken dat zelfs al niet zo best was geweest toen het nog nieuw was. Hij was niet bang, maar hij had het gevoel dat zichzelf als Thomas Phelps Ripley identificeren een van de triestste dingen was die hij ooit in zijn leven gedaan had.’

Thomas ‘Tom’ Ripley is zonder twijfel een van de meest iconische romanpersonages uit de twintigste eeuw. Ripley werd bekend als protagonist uit enkele boeken van Patricia Highsmith, met name dankzij de klassieker The Talented Mr. Ripley. In die roman wordt de huis-tuin-en-keukenoplichter Ripley door een rijke man in New York gevraagd om zijn opstandige zoon achterna te reizen naar Italië. Deze Richard ‘Dickie’ Greenleaf leeft la dolce vita aan de Italiaanse zuidkust en lijkt geenszins van plan om terug te keren naar Amerika. Omdat vader Greenleaf denkt dat Tom een vriend is van zijn zoon – wat hij niet is – voorziet hij hem van alle middelen om de terugkeer van Dickie te realiseren: van geld voor de overtocht tot een royale dagvergoeding.

Eenmaal in Italië doet Tom in eerste instantie zijn best om in de gunst te komen bij het verwende rijkeluiszoontje, dat zijn dagen vult met schilderen en zwemmen met zijn vriendin Marge. Die laatste wantrouwt Tom vanaf het moment dat ze hem ziet, maar Dickie is wel gefascineerd door de vreemde snuiter. Tom raakt op zijn beurt steeds meer geobsedeerd door Dickie, en dan vooral door diens zorgeloze Europese bestaan. En zodra zijn nieuwbakken vriendschap met Dickie in gevaar komt, blijkt dat Tom ver, héél ver gaat om zijn nieuwe leven in stand te kunnen houden.

Wie het boek niet gelezen heeft, is mogelijk wel bekend met de gelijknamige verfilming uit 1999. Hierin speelt een jonge Matt Damon een nerdy Tom Ripley, die in een zinderende Italiaanse setting probeert Dickie (Jude Law) en Marge (Gwyneth Paltrow) het hof te maken.

Hoewel het best begrijpelijk is dat de film uitgroeide tot een moderne klassieker (Italië! Knappe acteurs! Een meeslepend verhaal over obsessie, identiteit en moord!) is er een iets te smeuïg Hollywoodsausje over Highsmiths werk gegoten. Begrijpelijk, vanwege de compacte filmsetting, maar alles wat de oorspronkelijke Ripley tot zo’n ongrijpbare, intrigerende en angstaanjagende figuur maakt, is in de verfilming grotendeels platgeslagen. De grijstinten en de finesses zijn verdwenen en de drie hoofdpersonages hebben iets karikaturaals gekregen. Als opzichzelfstaande film is The Talented Mr. Ripley best geslaagd, maar als boekverfilming…? Mwah.

Eigenlijk leent Highsmiths werk zich beter voor een diepgravendere miniserie, en die is er nu eindelijk in de vorm van de achtdelige Netflixreeks Ripley. Op voorhand was er al veel om naar uit te kijken. Zo werd de serie ontwikkeld door de gevierde schrijver en regisseur Steven Zaillian, die eerder verantwoordelijk was voor de voortreffelijke HBO-miniserie The Night Of en succesvolle films schreef als The Irishman, Moneyball en Schindler’s List.

Zo’n reputatie schept verwachtingen, maar we kunnen gerust stellen dat Zaillian die allemaal moeiteloos inlost, want Ripley is zonder twijfel een van de beste miniseries van de afgelopen jaren. Netflix mag dan steeds meer wegkrijgen van een fastfoodrestaurant waar overwegend hapklare hamburgers (of, zoals de bonzen het zelf noemen, ‘gourmetcheeseburgers’) worden bereid, Ripley is de absolute uitzondering: een vijfsterrenmaaltijd die met veel liefde en oog voor detail bereid is – nagenoeg alles klopt.

Neem alleen al de aankleding van Ripley, dat volledig in schitterend zwart-wit is gedraaid door Oscarwinnaar Robert Elswit (There Will Be Blood). Hoewel zo’n kunstgreep op papier misschien wat geforceerd aandoet, resulteert dit in een horrorachtige sfeer. Ook de sinistere uitstraling van het romanpersonage – alleen al Tom dreigende blik naar iedereen die hem de voet dwars dreigt te zetten – is perfect vertaald naar het scherm. Wat natuurlijk helpt is dat het verhaal zich grotendeels afspeelt in het Italië van de jaren zestig, dat beeldschoon tot leven gewekt wordt in onvergetelijke shots: van indrukwekkende kathedralen en gebouwen met peilloos diepe trappenhuizen tot decadente villa’s aan de kust.

Dit brengt ons bij het titelpersonage, dat eerder ook al vertolkt werd door topacteurs als Damon, Dennis Hopper en John Malkovich. Toch leggen ze het af tegen Andrew Scott, want de Ier blijkt een gedroomde Tom Ripley. Eerdere projecten bewezen al dat hij zich niet in een hokje laat stoppen: soms uiterst kwetsbaar (All of Us Strangers), dan weer charmant en geestig (Fleabag), maar evengoed kwaadaardig en duivels (Sherlock).

Al die eigenschappen kan Scott in Ripley combineren en tot een ondoorgrondelijk, gevoelig en bij vlagen doodeng personage kneden. In het boek maakt Highsmith de lezer voortdurend deelgenoot van Toms gedachten, maar gelukkig heeft Zaillian niet gekozen voor een voice-over die ons op de hoogte houdt van wat er in Tom Ripley omgaat. Desondanks straalt Scott zelfs zonder veel woorden zowel gevaar als kwetsbaarheid uit, vooral wanneer hij het scherm deelt met Dickie (Johnny Flynn) of Marge (de altijd uitstekende Dakota Fanning), die hier veel beter uit de verf komt dan in de film.

Zaillian wilde zo dicht mogelijk bij het bronmateriaal blijven en daar is hij wonderbaarlijk goed in geslaagd. Zijn adaptatie bevat alle ingrediënten die Highsmiths boek zo fascinerend en tijdloos maken. En dan is Ripley ook nog eens een van de fraaist geschoten series van de afgelopen jaren. Een onvergetelijke boekverfilming, in alle opzichten.