Sterke Noorse tragikomedie Afterglow loopt over van levenslust

‘Na haar geboorte blijft een ster duizenden jaren schijnen. Maar zodra een ster begint te sterven, gaat het snel. Toch blijft de ster ons zelfs dan verrassen. Als zij groot genoeg is, kan zij bijvoorbeeld een supernova veroorzaken. Dat is een van de mooiste dingen van het universum: het universum is je geen logica verschuldigd.’

De dood, onverwachte schoonheid en de afwezigheid van enige logica: de openingsscène van het tragikomische Noorse Afterglow bevat alle centrale thema’s van de serie. Toch heeft astronoom Arild (Thorbjørn Harr) dan nog geen idee dat de zinnen uit zijn hoorcollege razendsnel werkelijkheid lijken te worden in zijn eigen leven. Aanleiding om zich druk te maken over dat leven is er op dat moment dan ook niet echt. Arild heeft een prima baan, drie kinderen en een liefdevol huwelijk met Ester (schitterende rol van Nina Ellen Ødegård), een vrouw die met haar tomeloze enthousiasme het kloppend hart is van elk gezelschap.

Maar dan is daar ineens een telefoontje dat alles aan het wankelen brengt. Aan de vooravond van haar veertigste verjaardag krijgt Ester een telefoontje van de dokter: ze heeft baarmoederhalskanker en moet zo snel mogelijk beginnen met chemotherapie. Haar ster dreigt zomaar ineens te doven, vanuit het niets. Opnieuw demonstreert het universum dat het wars is van logica.

Toch weigert de ster zich zonder slag of stoot gewonnen te geven. Ester is niet het type dat blijft hangen in pessimisme, ze blijft vooral de lichtpuntjes zoeken en benadrukken. En dus wil ze vlak na het telefoongesprek weer pudding eten met haar kinderen en op haar verjaardagsfeest zorgeloos dansen met haar familie en vrienden. De slingers blijven hangen, want wat heeft het anders nog voor zin?

De vraag of je permanent vol levenslust kunt zijn tijdens een slepende ziekte loopt als rode draad door de hele serie. Want hoewel Ester koste wat kost positief wil blijven, is dit ‘nieuwe normaal’ wel erg wennen voor haar omgeving. Plotseling gaat Ester leven tot in het extreme – van naaktzwemmen in het openbaar tot dronken worden op een doordeweekse avond en dansen tot de nacht weer dag wordt –, terwijl haar man, haar kinderen en haar vrienden veel moeite hebben om daarin mee te gaan.

Maker Atle Knudsen kan hierover meepraten. De inspiratie voor de serie haalde hij namelijk uit zijn eigen leven. Afterglow is deels gebaseerd op het verhaal van zijn eigen vrouw, die na een slepend ziekteproces van enkele jaren in 2018 overleed aan kanker. Maar tijdens een gesprek met Nordisk Film & TV Fund (het Noorse film- en tv-fonds) vertelt Knudsen dat juist het ‘onuitroeibare optimisme’ van zijn vrouw de belangrijkste drijfveer was bij het maken van de serie. Knudsen: ‘Mijn vrouw had een enorme levenshonger en hield tot het allerlaatste moment hoop. Daarom wilden we vooral een positieve boodschap uitdragen. De serie moest mensen stimuleren om hun leven ten volle te leven en niet enkel om rouw en verdriet draaien. Natuurlijk is er verdriet, maar Ester beleeft deze intens moeilijke periode met haar hart.’

Series en films waarin een ernstige ziekte centraal staat zijn allesbehalve een noviteit. Angst voor de dood is nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met het leven, dus zo vreemd is het niet dat er veel (al dan niet fictieve) producties rond dit onderwerp verschijnen. De thematiek is voor vrijwel iedereen herkenbaar, al kan het voor sommige mensen juist een reden zijn om niet te gaan kijken.

Van misère blijkt in Afterglow echter verrassend weinig sprake. Veerkracht, hoop en optimisme voeren de boventoon, met Ester als kwetsbaar, maar zeer aanstekelijk middelpunt. Ze weigert zich te schikken naar de nukken van het universum en zoekt een eigen logica om het zichzelf zo aangenaam mogelijk te maken. Daarmee inspireert ze uiteindelijk ook anderen: Esters ‘houdbaarheidsdatum’ zet mensen in haar omgeving ertoe aan om eerlijk naar zichzelf te kijken en knopen door te hakken. Zo besluit de een toch te gaan trouwen, terwijl een ander eindelijk onderkent volledig vastgelopen te zijn. Dit wordt voortreffelijk uitgewerkt in Afterglow, dat ondanks het hartverscheurende basisgegeven overloopt van levenslust – ook als het universum dreigt daar een streep door te zetten.

Wat dat betreft is het gesprek dat Ester en Arild met elkaar voeren – vlak voordat de diagnose wordt gesteld – tekenend.

Ester: ‘Ga niet bij me weg als ik straks oud ben.’
Arild: ‘Ester, we blijven samen tot we doodgaan.’
Ester: ‘Gaan we op hetzelfde moment dood?’
Arild: ‘Ja, zou dat niet leuk zijn? Op een dag worden we wakker, stokoud, en dan hupsakee. Dat is toch een mooie manier om te gaan?’

En al blijft de realiteit natuurlijk grillig, Afterglow laat zien dat je – bijvoorbeeld met een ferme dosis hoop, veerkracht en optimisme – zelfs in een onvoorspelbaar universum wat sturing aan je leven kunt geven. Ook als de sterrenhemel leeg en duister is, zou zich immers zomaar ineens een spectaculaire supernova kunnen aandienen.