VPRO-jeugdserie Hein: ‘We willen de dood serieus nemen, zonder hem loodzwaar te benaderen’

De elfjarige Hein (Brandon River Coene) gaat voor het eerst met zijn vader Menno (Benja Bruijning) mee naar zijn opa, die een begraafplaats runt. Tegen wil en dank neemt Menno het familiebedrijf over en dat levert veel spannende avonturen op voor Hein, die geesten blijkt te kunnen zien. Al deze geesten hebben een opdracht voor hem, elke aflevering één. Samen met zijn nieuwe vrienden Dewi (Lola May Nijhuis) en Jordi (Luca Oedairam) gaat Hein aan de slag voor heel uiteenlopende doden, zoals een hell’s angel met sjans, een achttiende-eeuwer van wie het graf geruimd dreigt te worden en een vrouw die gek wordt van het gejammer van haar rouwende man.

Hein ging in oktober in première op het kinderfilmfestival Cinekid en werd daar genomineerd voor een Cinekid Leeuw voor Meest Originele Serieproductie. Vanaf 10 november is de reeks voor iedereen te zien bij de VPRO.

De schrijvers van Hein zijn Luuk van Bemmelen en Martijn Hillenius, bekend van VPRO-jeugdhits als De regels van Floor en Rudy’s grote kerstshow. Bij die laatste serie werkten de twee samen met regisseur Anna van der Heide (Brammetje Baas, Vrolijke Kerst) en dat beviel zo goed dat het clubje bij elkaar is gebleven. Met Hein dus als resultaat – en een tweede seizoen is in aantocht. De drie makers vinden tussendoor even tijd voor een videogesprek met de VPRO Gids.

Het begon allemaal met een telefoontje van Van Bemmelen aan Martijn Hillenius, legt die laatste uit. ‘Luuk zei: volgens mij heb ik een goed idee. En toen vertelde hij over een meisje dat vroeger bij hem in de klas zat: zij woonde in de beheerderswoning van de Oosterbegraafplaats in Amsterdam, want haar vader was de beheerder.’

Luuk van Bemmelen: ‘Dit was op de middelbare school en we hadden weleens feestjes in dat huis. Ik vond het altijd een fascinerend idee dat je opgroeit op een begraafplaats, en nu dacht ik ineens: is dat niet een mooie arena voor een jeugdserie? Toen belde ik dus Martijn, en die was gelijk enthousiast. We hadden al snel het idee dat het over iemand zou gaan die geesten zag, maar we hebben nog lang gepuzzeld over het format. Totdat we bedachten: elke aflevering draait om een nieuwe geest. Vanaf dat moment begon het te stromen.’

Anna van der Heide: ‘Door de opdrachten die Hein per aflevering krijgt, leert hij eigenlijk van mensen die dood zijn hoe je moet leven. We willen in deze serie de dood serieus nemen, maar zonder hem loodzwaar te benaderen. Het moest ook zeker geen horror worden. Die geesten zijn eigenlijk heel gewone mensen.’

Van Bemmelen: ‘Ik vond het ook belangrijk om het niet een soort verantwoord sausje te geven, zo van: kinderen en de dood. Ik denk dat een kind misschien niet eens doorheeft dat de serie over de dood gaat.’

Hillenius: ‘Dat is ook onze stijl: het echte thema zit er op een verholen manier in, maar het vehikel is altijd avontuurlijk en vrolijk.’

Van Bemmelen: ‘Wat we steeds impliciet willen laten zien aan kinderen is: de dood hoort erbij en al is dat niet per se leuk, het geeft het leven wel waarde. Toen ik een kind was, was de dood voor mij altijd wel aanwezig. Het was iets mysterieus en angstigs: mijn ouders hebben namelijk een kind verloren voordat ik geboren werd, tussen mijn broer en mij zat een jongetje dat overleden is. Ik heb altijd geleefd met het idee dat het elk moment voorbij kan zijn. Mede daarom vond ik het belangrijk om voor kinderen iets over de dood maken.’

Maar de dood is voor alle kinderen een thema, stelt Van Bemmelen, niet alleen voor kinderen die zelf van dichtbij met een overlijden te maken krijgen. ‘Verreweg de meeste kinderen maken niet zo’n verlies mee, maar zij worstelen net zo goed met de vraag: waarom is het leven eindig? Wat doe ik hier? Mijn kind roept bijvoorbeeld weleens vanuit bed: “Ik kan niet slapen, want ik denk aan dat jullie doodgaan.” Met deze serie zeggen we: ja, dat mensen doodgaan is heel moeilijk. Maar tegelijkertijd zou het leven, wanneer het níét ooit ophield, eigenlijk heel saai zijn.’

Van der Heide: ‘Toen ik een jaar of acht was hoorde ik “Ballade van de Dood” van Klein Orkest. Dat nummer verklaart zo simpel en helder waarom eeuwig leven uiteindelijk toch niet iets is om na te streven. Nu laat ik dit liedje ook weer aan mijn eigen kinderen horen.’

De begraafplaats in Hein ziet eruit als een droom: een romantisch negentiende-eeuws gebouw met een weelderige tuin. ‘Die is wel samengesteld uit meerdere begraafplaatsen,’ bekent Van der Heide. ‘Maar dat enorm mooie hoofdgebouw staat in Baarn.’ Hillenius: ‘Mijn opa en oma liggen er.’ Van der Heide: ‘We hebben ons helemaal rot gezocht naar begraafplaatsen, want het is – om begrijpelijke redenen – ingewikkeld om er te filmen. Uiteindelijk kwam deze tip via een geluidsman. Zijn tip kwam net op tijd, alleen was de locatie wel pal naast het spoor. Dat was een hindernis, ik heb nog nooit zoiets meegemaakt op de set. Dat je tegen je acteurs zegt: “Oké, we gaan een take beginnen, dan komt er een trein, blijf erin, blijf erin, oké: en ga maar weer door.” Ach, het gaf ook lichtheid aan het geheel, zullen we maar zeggen. En we hebben het allemaal op de koop toe genomen omdat het zo'n prachtige plek was.’

Van Bemmelen: ‘Tijdens de voorbereiding hebben we ook gesproken met mensen uit de uitvaartwereld. Zij vertelden ons over de alledaagse begrippen van begraafplaatsen: verlopen grafrechten, knekelputten, dodenboeken. Uiteindelijk is de dood gewoon business, dat was wel een mooie ontdekking. De serie gaat óók over een familiebedrijfje. Of zoals de opa van Hein in de serie zegt: de een zijn dood is de ander zijn brood.’

Van der Heide: ‘Tegelijkertijd is het een opa die in mystiek gelooft. Opa is trouwens mijn favoriete Hein-personage. Bert Luppes speelt hem lekker recalcitrant en nuchter: tegen de tijdgeest in, tegen de emocultuur waar we in zitten. Als ik met hem stond te draaien, dacht ik de hele tijd: ik wil zelf zo’n opa! Ik vond die mensen in de uitvaartwereld ook heel inspirerend trouwens. Als ik me ooit moet omscholen, ga ik de uitvaartbranche in. Ik heb nog nooit zo veel aardige, nuchtere, superbehulpzame mensen meegemaakt als de medewerkers die ons op de begraafplaats hielpen.’

Van Bemmelen: ‘Het zijn mensen die tijdens een periode waarin je hele leven op z'n kop staat je alles uit handen nemen en tegen je zeggen: “Rustig maar, ik heb dit al heel vaak gedaan.” In die zin lijken ze een beetje op een ceremoniemeester bij een huwelijk, of op een kraamhulp.’

De casting van de kinderen in Hein was een kwestie van chemie vinden tussen drie jonge acteurs, legt Van der Heide uit. ‘Er zijn veel kinderen van die leeftijd, zo rond de twaalf, die al goed kunnen spelen. Maar dan gaat het toch net over welke karaktertypes op elkaar aansluiten en elkaar uitdagen. Daarom heb ik nog een paar dagen met een groep van zestien kinderen gewerkt, zodat ik dit kon zien. En uiteindelijk ben ik met deze drie op een spelweekend geweest. Het valt me op dat kinderen van nu zo ontzettend beleefd en netjes zijn. Maar gelukkig stond ik op dat weekend uiteindelijk toch om drie uur 's nachts in mijn pyjama voor de deur van: “Jongens, nu echt slapen!” Dan weet ik: nu zijn we ergens, nu raken we een beetje door de beleefdheid heen.’

Hoofdrolspeler Brandon River Coene was een openbaring voor de drie makers. Hillenius: ‘Op zijn auditie ontroerde hij me al enorm. Ik moest denken aan het beroemde filmpje van de auditietape voor E.T, van dat jongetje.’ Van Bemmelen: ‘Ja, daar lijkt hij echt op, op dat jongetje uit E.T.’ Hillenius: ‘Die speelt dan zo’n scène en dan hoor je direct: “You’ve got the part, man!” Zo’n soort ervaring had ik ook bij Brandon, hij was geweldig.’ Van der Heide: ‘Bij volwassen acteurs zie je vaak het zweet uitbreken als er een kind de set op komt. Dan denken ze: ik moet dat kind gaan ondersteunen. Maar toen Brandon begon te spelen, zag je die volwassen acteurs denken: oh… okééé!’ Hillenius: ‘Ja, dat hoorde ik ook veel terug. Ze waren echt onder de indruk van hoe goed hij al kan acteren.’

Een belangrijke missie voor de makers van Hein is iets creëren wat kinderen en ouders samen kunnen beleven. Van der Heide: ‘Ik heb zelf een kind van elf jaar en het is niet makkelijk om iets te vinden wat leuk is om met elkaar te kijken. Veel is echt óf alleen voor kinderen, óf alleen voor een ouder publiek. Heel veel basisschoolkinderen kijken al naar een serie als Wednesday, terwijl ze er eigenlijk te jong voor zijn. Ik wil graag iets maken wat qua belevingswereld net daarvoor zit. Op zaterdagavond met het hele gezin samen naar iets kijken: ik mis dat soms, het is zo jammer dat iedereen op zijn eigen scherm zit. Maar volgens mij is Hein echt een serie geworden die je samen met je kinderen kunt zien. Om er met elkaar over te praten en erom te lachen. En om gewoon een leuke avond te hebben.’

Van Bemmelen: ‘En dat er dan een paar kinderen heel hard moeten huilen op het einde, dat zou mooi zijn. En hun ouders het liefst ook.’