The Sixth Commandment: in dit aangrijpende true-crime-verhaal staan de slachtoffers centraal

‘Ik heb heel wat moorden gepleegd in mijn carrière, maar dit keer was het anders.’ De Britse scenarioschrijver Sarah Phelps zit in haar werkkamer, waar ze via Zoom vertelt over The Sixth Commandment, haar miniserie over de waargebeurde moord op Peter Farquhar (69) in 2015 en de poging tot moord op zijn buurvrouw Ann Moore-Martin (83) twee jaar later. De dader was Ben Field, een student die beide slachtoffers afzonderlijk van elkaar bevriende door zich voor te doen als een vrome, vriendelijke jongeman. Field verleidde, misleidde en drogeerde hen zodanig dat ze hem de enige begunstigde maakten in hun testamenten, en probeerde ze uiteindelijk te vermoorden. Iets dat hem bij Farquhar lukte.

Het was geen makkelijk onderwerp voor Phelps, hoewel ze al diverse boeken van Agatha Christie verfilmde voor de BBC en bijna honderd afleveringen van soapserie EastEnders schreef. ‘Vooral bij EastEnders heb ik veel mensen vermoord,’ licht ze toe. ‘Maar dit zijn geen fictieve slachtoffers of psychopaten. Dit verhaal gaat over echte mensen. En over de ongelooflijk geslepen, kwaadaardige man die hen iets gruwelijks heeft aangedaan.’

Na een in Groot-Brittannië veelbesproken rechtszaak werd Field in 2019 veroordeeld voor de moord op Farquhar. Dit was ook het moment waarop Phelps over de zaak las en voor het eerst korrelige foto’s zag van Moore-Martin en Farquhar. ‘Je eerste reactie bij zo’n verhaal is: die arme mensen.’ Maar Phelps realiseerde zich ook dat achter de krantenkoppen mensen van vlees en bloed schuilgingen. Peter Farquhar was een intelligente, humoristische hoogleraar met een toegewijde familie en veel vrienden, terwijl Ann Moore-Martin een liefdevolle, vreugdevolle vrouw was, die een innige band met haar nichtje had. Het was ook dit nichtje dat, toen ze doorkreeg dat haar tante gedrogeerd werd door Field, onmiddellijk de autoriteiten waarschuwde. Dit leidde ertoe dat Farquhars dood, eerder afgedaan als een ongeluk, alsnog werd onderzocht door de politie.

The Sixth Commandment is technisch gezien een true-crime-verhaal, al waakte Phelps ervoor om tijdens het schrijven niet in bepaalde clichés van het genre te vervallen. ‘Soms worden true-crime-verhalen verteld vanuit het oogpunt van de moordenaar,’ zegt Phelps. ‘Dan wordt er gekeken naar de complexe omstandigheden die deze mensen gevormd zouden hebben.’ Een aanpak die volgens haar vaak onjuist is – ‘veel psychopaten genieten simpelweg van anderen pijn doen’ – en de slachtoffers daarnaast reduceert tot wat ze is aangedaan. ‘Daarmee ontneem je ze hun leven en berokken je hun familie enorm veel pijn. Ik denk niet dat het ons ook maar iets leert over hoe een manipulator manipuleert of hoe een verleider verleidt.’

In het vierdelige The Sixth Commandment, dat onlangs een Bafta won voor beste miniserie, ligt de nadruk daarom vooral op Farquhar en Moore-Martin, hun familie en het politieteam dat alles op alles zette om Field in te rekenen. We leren Peter Farquhar (prachtig gespeeld door Timothy Spall, die eveneens een Bafta kreeg voor zijn rol) kennen als een door studenten en collega’s zeer gewaardeerde docent, maar we zien ook hoe eenzaam hij is als diepgelovige, homoseksuele man. Ann Moore-Martin (een innemende Anne Reid) is warm en grappig, al is ook zij, ondanks de goede band met haar nichtje, eenzaam en leefde ze haar leven voornamelijk alleen.

‘Ik schrijf meestal op beelden die ik in m’n hoofd heb,’ vertelt Phelps, die uitgebreid research deed voor de serie. ‘Bij de levens van Peter en Ann zag ik een dichtbegroeid, betoverd bos vol doornbomen voor me waarin ze gevangen zaten, een beetje zoals in een sprookje van de gebroeders Grimm.’ Het donkere bos stond volgens Phelps voor het solitaire pad dat de twee bewandelden: vanuit plichtsbesef – toen ze jong waren zorgde zowel Farquhar als Moore-Martin voor een ouder familielid –, maar ook vanuit schaamte, zoals in het geval van Farquhar. Phelps: ‘Ondanks hun intelligentie en rationaliteit verlangden ze naar iemand die zich een weg zou banen door dat bos vol doornbomen om hen wakker te kussen.’ En dat is precies wat Field deed. ‘Hij achterhaalde hun diepste verlangens en zorgde ervoor dat ze zich gezien en begrepen voelden. Als een wolf. Een wolf in mensenkleren.’

Hoe herkenbaar dit verhaal over eenzaamheid en kwetsbaarheid is, bleek toen The Sixth Commandment in 2023 werd uitgezonden in het Verenigd Koninkrijk. ‘Eerlijk gezegd dacht ik dat deze serie voor een nichepubliek zou zijn,’ aldus Phelps. ‘Maar het maakte veel los, men had het er echt over.’ Via sociale media ontving Phelps berichten van mensen die les hadden gehad van Farquhar of Moore-Martin als schoolhoofd hadden gekend. ‘In je leven raak je veel meer mensen dan je zelf beseft. Daarom was het zo belangrijk om Peter en Ann niet te reduceren tot de gruwelijke dingen die hun zijn overkomen.’

Wat de scenarist oprecht raakte, was de enorme compassie die kijkers voelden voor Farquhar en Moore-Martin. ‘Ze spraken er met zo veel begrip over en waren zo boos over wat deze mensen was aangedaan. Ik vond dat bijzonder, want de afgelopen jaren zijn we in Groot-Brittannië een beetje gek geworden. De samenleving is verdeeld, niemand is het met elkaar eens en iedereen schreeuwt.’ Maar deze serie raakte mensen precies daar waar Phelps op hoopte: in het hart.

Dat een reeks deze verdeeldheid kan overstijgen toont volgens Phelps de kracht van televisie. ‘Je zag het onlangs ook bij Mr Bates vs The Post Office [een dramaserie over een van de grootste schandalen uit de recente Britse geschiedenis, red.]. Mensen keken er samen naar en waren samen woedend om de leugens en het onrecht. Het was een gemeenschappelijke ervaring, waardoor mensen collectief zeiden: dit is fout, dit willen we niet. En dat vond ik toch hartverwarmend.’