Everyone But Us: moedige Zweedse dramaserie over niet-ouderschap

Roep: ‘Ik ben zwanger’ en er zal gegil en gejoel klinken. Er wordt geklapt en geproost, je wordt om de hals gevlogen. Er zal misschien een ‘gender reveal party’, ‘babyshower’ of ‘babymoon’ voor je worden georganiseerd, inclusief dromerige fotoreportage in bohojurk op de hei. Of de bolle buik wordt in gips gegoten en als trofee aan de muur van de babykamer gehangen. Na de bevalling blinkt er baargoud, want – gefeliciteerd! – je hebt iets op de bucketlist des levens afgevinkt. Je hebt een abonnement gekregen op ‘de essentie van het leven’ en ‘de diepste, onvoorwaardelijke liefde’. En mocht je dat vergeten, dan herinnert Moederdag je daar nog wel even aan.

Voor wie geen kind krijgt wacht er doorgaans stilte. Of verrassend harde of ongemakkelijke reacties. Want de onwetendheid rondom kinderloosheid is groot, zo blijkt ook uit Everyone But Us (Zweedse titel: Alla utom vi). Deze Zweedse komische dramaserie, wekelijks te zien op NPO 3 en NPO Start en in zijn geheel op NPO Plus, draait om het jonge yuppenstel Hilma en Ola, die dolgraag een kind willen. Helaas wil het maar niet lukken om zwanger te worden. Ze starten met een IVF-behandeling. In tien afleveringen komt een rits aan taboes boven tafel. Is een kinderwens een instinct, of is die ons aangeleerd? Bestaat er zoiets als ‘spijt hebben van het ouderschap’? Waarom zijn mannelijkheid en vrouwelijkheid zo onlosmakelijk verbonden aan vruchtbaarheid? En vooral: zijn er ook andere manieren om zin te geven aan leven, vriendschap en liefde dan voortplanting?

De verbeeldingsarmoede rond het niet-moederschap is nog altijd enorm, schreef Liesbeth Smit een jaar geleden in Echte vrouwen krijgen een kind. ‘De taal die wordt gebruikt om een leven zonder kinderen mee aan te duiden, is verbluffend eenzijdig en vervreemdend. (…) Dergelijke taal – ‘onvrijwillig kinderloos’, ‘miskraam’, ‘onvruchtbaarheid’ – benadrukt vooral een gebrek en gemis, alsof de vrouwen die dit overkomt met afstand en zakelijkheid benaderd moeten worden. Daarmee worden ze dus eigenlijk ‘ontmenselijkt’ in wie ze zijn, en in wat hun verhaal over hen zegt.’

Gelukkig doorbreken de laatste tijd steeds meer films, series, boeken en beroemdheden het stilzwijgen. Net als Everyone But Us laten ze zien dat geen moeder of vader kunnen worden net zo ingrijpend is als wél moeder of vader worden. En dat er een nog onontdekte wereld schuilt tussen ‘het lukte ze niet’ en ‘ze wilden het niet’.

Ondertussen (her)schrijven de personages in Everyone But Us hun eigen romantische verhaal. Met moed en humor. En dit keer ook vanuit het perspectief van de doorgaans zo vaak vergeten niet-vader: ‘Er is niemand waar ik liever geen kind mee wil dan met jou’, zegt Ola tegen zijn Hilma.